Gottman Çift Terapisi

John Gottman evlilik, çiftler ve boşanma konusunda bugüne kadar bilimsel temelli en kapsamlı araştırmalar gerçekleştiren dünyaca ünlü bir bilim insanıdır. Gottman 1983 yılında kurdukları evlilik araştırma labaratuvarında (sevgi labaratuvarı) evlilikleri yeni evliler, genç çiftler, orta yaşlı çiftler, okul çağı çocuğu olan çiftler gibi kapsamlı bir örneklem grubu oluşturarak incelemiş ve elde ettiği bulgu ve sonuçları ilişkiler, evlilikler ve boşanma konusunda adeta bir kılavuz niteliği taşıyan kitabında yayınlayarak Gottman Çift Terapisi yöntemini geliştirmiştir.

Gottman sevgi labaratuvarı araştırmalarında çiftlerin çatışma sırasında kullandıkları olumsuz davranış kalıplarının ilişkilerin dinamiğinden neler götüreceğini belirlemiştir. Bu kalıplardan özellikle dört tanesinin ilişkileri çıkmaza sürüklediği ve beraberinde bazen boşanma getirdiğini açıklamıştır. Gottman bu kalıpları ‘Mahşerin Dört Atlısı’ olarak nitelendirmektedir. Bu kalıplar:

• Eleştiri
• Aşağılama - küçümseme
• Savunuculuk
• Duvar örme

Şeklindedir. Şimdi kısaca bunlara değinelim.

Eleştiri

Çiftlerin birbirinin kişilik özelliklerine yönelik olumsuz geri bildirimde bulunmasını, değişim beklenen davranışa yönelik saldırganca tutumları ifade etmektedir. Gerçekten de Gottman Çift Terapisi yönteminde bahsedildiği gibi ısrarla eleştiriye devam etmek eleştirilen çiftin iletişimden kaçmasına, duyarsızlaşmasına veya tam tersi sürekli teyakkuz halinde olmasına neden olabilir. Eleştiri toksik bir iletişim biçimi olduğundan çiftler için yıkıcı bir etki gösterir.

Aşağılama

İlişkide çiftlerden birisinin maddi, fiziksel, ruhsal, statüsel, sosyal vb. alanlarda kendisini partnerinden daha üstün görmesinden kaynaklanan sağlıksız bir iletişim şeklidir. Kişinin partnerini herhangi bir konuda aşağılaması karşı tarafta değersizlik ve yetersizlik duygularına sebep olur. Kendisini değersiz hisseden partner ilişkide eşit düzlemde olmadığını düşünür ve hisseder. Bu durum ifade edilmeyen öfkeye ve beraberinde birçok bedensel (somatik) hastalığa ve ruhsal zorluğa neden olur.

Savunuculuk (Alınganlık)

Gottman çift terapisi yönteminde savunuculukla kastedilen şey sürekli eleştirilen, değersizlik, yetersizlik hisseden kişinin bunu telafi etmek için daima kendisini savunmak durumunda kalmasıdır. Bu savunma sağlıklı bir iletişim kurma, problem çözme şeklinde değil, daha çok diğerinin kişilik özelliklerini hedef alarak kendisini onunla eşitlemeye çalışma şeklindedir. Bazen de kendini savunma kişinin tamamen iletişimi sonlandırıp küsmesi, alınganlıkla iletişimi bloke etmesi ile sonlanabilir.

Duvar örme

Genellikle sürekli aşağılanan, küçümsenen kişinin partneri ile bu kaotik durumu düzenleyememesi sonucu gelişir. Burada çiftlerin arasında tabiri caizse duvar örülür. Söylenen ve hissedilenler karşıdakine ulaşmaz. Aşağılanan kişi ilişkide eşitler zeminini kaybetmiş, yoğun duygularla geri çekilmiştir.

Gottman çift terapisi yönteminde yukarıda saydığımız bulgular gibi birçok bulgudan yola çıkarak iletişimin tekrar sağlıklı hale gelmesi için stratejiler geliştirilmiştir. Çift terapisinde dünyaca geçerliliği olan, benim de çift terapisinde sık sık uyguladığım ana yöntemdir.